\r\n
Lipidy są dużą i niejednorodną grupą związków organicznych, nierozpuszczalnych w wodzie, zbudowanych z długich łańcuchów węglowodorowych. Natomiast „tłuszcze” to zwyczajowa nazwa grupy lipidów zaliczanych do glicerydów, czyli połączeń glicerolu (alkoholu cukrowego, zwanego potocznie gliceryną) z wyższymi kwasami tłuszczowymi. Najczęściej dotyczy trójglicerydów (triacylogliceroli, TG) będących estrami cząsteczki glicerolu z trzema cząsteczkami kwasów tłuszczowych (tzw. tłuszcze właściwe). Są to lipidy proste, gromadzone w podskórnej tkance tłuszczowej ludzi i zwierząt, wykorzystywane przez organizm jako źródło energii. Zbyt wysoki poziom trójglicerydów we krwi może być groźny dla zdrowia. U roślin tłuszcze magazynowane są głównie w nasionach, czasem w miąższu owoców (np. olej awokado). Istotnym składnikiem tłuszczów, nadającym im określone właściwości, są kwasy tłuszczowe.
Kwasy tłuszczowe nasycone – nie zawierają wiązań podwójnych w łańcuchach węglowych, dzięki czemu w temperaturze pokojowej nadają tłuszczom konsystencję stałą (podwyższają temperaturę topnienia). Są charakterystyczne dla tłuszczów zwierzęcych (masło, smalec). Do wyjątków należą trany.
Kwasy tłuszczowe nienasycone – w łańcuchach węglowych występują wiązania podwójne, dzięki czemu tłuszcze przyjmują w temperaturze pokojowej konsystencję płynną (oleje, głównie roślinne). Kiedy w składzie oleju, oprócz kwasów nienasyconych, występują kwasy tłuszczowe nasycone, przyjmuje on konsystencję masła. Oleje roślinne mogą być sztucznie utwardzane w procesie uwodornienia, czyli przekształcane w tłuszcze stałe, co ma miejsce przy produkcji margaryn. Do substancji lipidowych zaliczane są też woski, roślinne i zwierzęce. W kosmetologii stosuje się również woski mineralne. Woski mają przeważnie konsystencję stałą, ale i tu zdarzają się wyjątki.
Sterydy (steroidy) – to lipidy o budowie pierścieniowej; należą do nich sterole, hormony płciowe i kory nadnerczy, kwasy żółciowe, witamina D. Do steroli roślinnych (fitosteroli) zalicza się: sito- i stigmasterol; zwierzęcych: cholesterol; u mikroorganizmów (np. drożdży) występuje ergosterol (prowitamina D).
Lipidy izoprenowe (terpeny) – to węglowodory wywodzące się z izoprenu. Należą do nich naturalne substancje zapachowe, występujące w olejkach eterycznych, balsamach i żywicach roślinnych, także karotenoidy oraz skwalen i kauczuk.
Lipidy złożone są połączeniami lipidów z innymi związkami chemicznymi. Wśród nich wyróżnia się fosfolipidy, m.in. lecytyny (zawierają reszty fosforanowe), oraz glikolipidy (jako dodatkowy składnik zawierają cukier).
\r\n
Lipidy w skórze
Boimy się tłuszczu, bo jego nadmiar szkodzi figurze, ale musimy być świadomi, że lipidy są bardzo potrzebne naszemu organizmowi, także skórze. Substancje lipidowe są jednymi z najważniejszych elementów budulcowych skóry ludzkiej, dlatego też od dawna budzą duże zainteresowanie kosmetologów.
Lipidy wchodzą w skład wszystkich błon biologicznych, także błon otaczających komórki naszego ciała. Przez błony plazmatyczne odbywa się wymiana gazowa oraz przepływ wody, substancji odżywczych i mineralnych, co jest niezwykle istotne dla życia komórek, w konsekwencji także dla wyglądu i kondycji skóry. Aby te procesy mogły zachodzić w sposób ciągły, błona musi mieć nie tylko odpowiedni skład, ale też właściwą konsystencję oraz strukturę przestrzenną i właśnie to zadanie „wykonują” lipidy błonowe.
Istotę struktury błony komórkowej stanowi tzw. dwuwarstwa lipidowa. Jej najważniejszymi składnikami są lipidy o właściwościach amfipatycznych: fosfolipidy i glikolipidy (np. fosfatydylocholina), ułożone w taki sposób, że hydrofilowe „głowy” skierowane są ku wodzie, a hydrofobowe „ogony” skupiają się razem we wnętrzu dwuwarstwy.
Oleje roślinne w kosmetyce
Oleje stosowane w kosmetyce, zwłaszcza te, które aplikowane są bezpośrednio na skórę, powinny być naturalnymi olejami tłoczonymi na zimno, bez dodatku substancji syntetycznych czy olejów mineralnych.
W ofercie dla przemysłu kosmetycznego znajdują się jednakże również opcje zmodyfikowane. Celem ich tworzenia jest wyeliminowanie składników szkodliwych, uniknięcie problemów przy wprowadzaniu do receptur, poprawienie właściwości sensorycznych, a często także po prostu w celu obniżenia ceny. Modyfikowane surowce mogą być wykorzystywane w popularnych produktach kosmetycznych, natomiast nie mogą znaleźć się w składzie kosmetyków organicznych ubiegających się o certyfikat naturalności.
W kosmetyce stosuje się co najmniej 100 różnych olejów roślinnych i są to w wielu wypadkach te same oleje, których używamy do celów kulinarnych, jak np. oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, kukurydziany, sojowy, lniany, ryżowy, z pestek winogron, dyniowy, sezamowy, z orzechów włoskich, laskowych i arachidowych. Tradycyjnymi, typowo kosmetycznymi olejami są:
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
Z grupy bioolejów, które szczególnie służą celom terapeutycznym i kosmetycznym, wymienić należy:
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
Do tej grupy należą też oleje bogate w kwas gammalinolenowy, omówione w części pierwszej artykułu.
W kosmetyce duże znaczenie mają składniki o właściwościach antyoksydacyjnych. Można do nich zaliczyć wiele olejów roślinnych, np.:
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
Oleje o właściwościach opóźniających starzenie się skóry to przede wszystkim:
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
PIŚMIENNICTWO
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n
\r\n\r\n\r\n\r\n\r\n\r\n\r\n
\r\n
\r\n\r\n