nav-left cat-right
cat-right

Lipidy w kosmetologii

Lipidy w kosmetologii
Lipidy, a zwłaszcza oleje – to jedne z najstarszych naturalnych środków spożywczych, medycznych i pielęgnacyjnych. Od wieków stosowane są w medycynie naturalnej i w jadłospisach wielu kultur, m.in. w tradycyjnej medycynie chińskiej, w ajurwedzie, wśród australijskich Aborygenów, ludności afrykańskiej oraz w krajach Orientu. Współcześnie pozostały nadal ważnymi środkami spożywczymi i składnikami wielu leków recepturowych. Są też głównymi komponentami kosmetyków i stanowią inspirację dla rozwoju przemysłu kosmetycznego, który intensywnie korzysta z „tłustych darów natury” i nie ustaje w poszukiwaniach nowych, aby jak najlepiej zaspokoić oczekiwania wymagającego rynku.

\r\n

Lipidy są dużą i niejednorodną grupą związków organicznych, nierozpuszczalnych w wodzie, zbudowanych z długich łańcuchów węglowodorowych. Natomiast „tłuszcze” to zwyczajowa nazwa grupy lipidów zaliczanych do glicerydów, czyli połączeń glicerolu (alkoholu cukrowego, zwanego potocznie gliceryną) z wyższymi kwasami tłuszczowymi. Najczęściej dotyczy trójglicerydów (triacylogliceroli, TG) będących estrami cząsteczki glicerolu z trzema cząsteczkami kwasów tłuszczowych (tzw. tłuszcze właściwe). Są to lipidy proste, gromadzone w podskórnej tkance tłuszczowej ludzi i zwierząt, wykorzystywane przez organizm jako źródło energii. Zbyt wysoki poziom trójglicerydów we krwi może być groźny dla zdrowia. U roślin tłuszcze magazynowane są głównie w nasionach, czasem w miąższu owoców (np. olej awokado). Istotnym składnikiem tłuszczów, nadającym im określone właściwości, są kwasy tłuszczowe.

Kwasy tłuszczowe nasycone – nie zawierają wiązań podwójnych w łańcuchach węglowych, dzięki czemu w temperaturze pokojowej nadają tłuszczom konsystencję stałą (podwyższają temperaturę topnienia). Są charakterystyczne dla tłuszczów zwierzęcych (masło, smalec). Do wyjątków należą trany.

Kwasy tłuszczowe nienasycone – w łańcuchach węglowych występują wiązania podwójne, dzięki czemu tłuszcze przyjmują w temperaturze pokojowej konsystencję płynną (oleje, głównie roślinne). Kiedy w składzie oleju, oprócz kwasów nienasyconych, występują kwasy tłuszczowe nasycone, przyjmuje on konsystencję masła. Oleje roślinne mogą być sztucznie utwardzane w procesie uwodornienia, czyli przekształcane w tłuszcze stałe, co ma miejsce przy produkcji margaryn. Do substancji lipidowych zaliczane są też woski, roślinne i zwierzęce. W kosmetologii stosuje się również woski mineralne. Woski mają przeważnie konsystencję stałą, ale i tu zdarzają się wyjątki.

Sterydy (steroidy) – to lipidy o budowie pierścieniowej; należą do nich sterole, hormony płciowe i kory nadnerczy, kwasy żółciowe, witamina D. Do steroli roślinnych (fitosteroli) zalicza się: sito- i stigmasterol; zwierzęcych: cholesterol; u mikroorganizmów (np. drożdży) występuje ergosterol (prowitamina D).

Lipidy izoprenowe (terpeny) – to węglowodory wywodzące się z izoprenu. Należą do nich naturalne substancje zapachowe, występujące w olejkach eterycznych, balsamach i żywicach roślinnych, także karotenoidy oraz skwalen i kauczuk.

Lipidy złożone są połączeniami lipidów z innymi związkami chemicznymi. Wśród nich wyróżnia się fosfolipidy, m.in. lecytyny (zawierają reszty fosforanowe), oraz glikolipidy (jako dodatkowy składnik zawierają cukier).

\r\n

Lipidy w skórze

Boimy się tłuszczu, bo jego nadmiar szkodzi figurze, ale musimy być świadomi, że lipidy są bardzo potrzebne naszemu organizmowi, także skórze. Substancje lipidowe są jednymi z najważniejszych elementów budulcowych skóry ludzkiej, dlatego też od dawna budzą duże zainteresowanie kosmetologów.

Lipidy wchodzą w skład wszystkich błon biologicznych, także błon otaczających komórki naszego ciała. Przez błony plazmatyczne odbywa się wymiana gazowa oraz przepływ wody, substancji odżywczych i mineralnych, co jest niezwykle istotne dla życia komórek, w konsekwencji także dla wyglądu i kondycji skóry. Aby te procesy mogły zachodzić w sposób ciągły, błona musi mieć nie tylko odpowiedni skład, ale też właściwą konsystencję oraz strukturę przestrzenną i właśnie to zadanie „wykonują” lipidy błonowe.

Istotę struktury błony komórkowej stanowi tzw. dwuwarstwa lipidowa. Jej najważniejszymi składnikami są lipidy o właściwościach amfipatycznych: fosfolipidy i glikolipidy (np. fosfatydylocholina), ułożone w taki sposób, że hydrofilowe „głowy” skierowane są ku wodzie, a hydrofobowe „ogony” skupiają się razem we wnętrzu dwuwarstwy.

Oleje roślinne w kosmetyce

Oleje stosowane w kosmetyce, zwłaszcza te, które aplikowane są bezpośrednio na skórę, powinny być naturalnymi olejami tłoczonymi na zimno, bez dodatku substancji syntetycznych czy olejów mineralnych.

W ofercie dla przemysłu kosmetycznego znajdują się jednakże również opcje zmodyfikowane. Celem ich tworzenia jest wyeliminowanie składników szkodliwych, uniknięcie problemów przy wprowadzaniu do receptur, poprawienie właściwości sensorycznych, a często także po prostu w celu obniżenia ceny. Modyfikowane surowce mogą być wykorzystywane w popularnych produktach kosmetycznych, natomiast nie mogą znaleźć się w składzie kosmetyków organicznych ubiegających się o certyfikat naturalności.

W kosmetyce stosuje się co najmniej 100 różnych olejów roślinnych i są to w wielu wypadkach te same oleje, których używamy do celów kulinarnych, jak np. oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, kukurydziany, sojowy, lniany, ryżowy, z pestek winogron, dyniowy, sezamowy, z orzechów włoskich, laskowych i arachidowych. Tradycyjnymi, typowo kosmetycznymi olejami są:

\r\n

    \r\n
  • olej ze słodkich migdałów, INCI: Prunus Amygdalus Dulcis (Sweet Almond) Seed Oil;
  • \r\n

  • olej z awokado, INCI: Persea Gratissima (Avocado) Fruit Oil;
  • \r\n

  • olej z nasion brzoskwini, INCI: Prunus Persica (Peach) Kernel Oil;
  • \r\n

  • olej z nasion moreli, INCI: Prunus armeniaca (Apricot) Kernel Oil.
  • \r\n

\r\n

Z grupy bioolejów, które szczególnie służą celom terapeutycznym i kosmetycznym, wymienić należy:

\r\n

    \r\n
  • olej z nasion bawełny, INCI: Gossypium (Cotton) Seed Oil; zawiera 70-90% NNKT; musi być rafinowany ze względu na toksyczny gossypol;
  • \r\n

  • olej z orzecha włoskiego, INCI: Juglans Regia (Wallnut) Seed Oil; 85% NNKT, głównie kwas linolowy, LA;
  • \r\n

  • olej z nasion róży piżmowej, INCI: Rosa Moschata (Musk Rose) Seed Oil; zawiera unikatowe połączenie NNKT i witaminy A w postaci kwasu retinowego (tretinoiny).
  • \r\n

\r\n

Do tej grupy należą też oleje bogate w kwas gammalinolenowy, omówione w części pierwszej artykułu.

W kosmetyce duże znaczenie mają składniki o właściwościach antyoksydacyjnych. Można do nich zaliczyć wiele olejów roślinnych, np.:

\r\n

    \r\n
  • olej arganowy, INCI: Argania Spinosa (Argan Tree) Kernel Oil; nazywany „złotem pustyni”, otrzymywany z orzechów drzewa arganowego rosnącego wyłącznie w Maroku;
  • \r\n

  • olej rokitnikowy, INCI: Hippophae Rhamnoides (Sea- -buckthorn) Fruit Oil; otrzymywany z pulpy owocowej; ma właściwości promieniochronne oraz brązujące skórę; zawiera niezwykle cenny kwas oleopalmitynowy (omega- 7), naturalny składnik lipidów skóry (nie występuje w oleju otrzymywanym z nasion rokitnika);
  • \r\n

  • olej z zielonej kawy, INCI: Coffea Arabica (Green Coffee) Seed Oil; otrzymywany z zielonych, nie prażonych ziaren; zawiera kwas chlorogenowy – polifenol opóźniający starzenie się skóry;
  • \r\n

  • olej makadamia, INCI: Macadamia Ternifolia (Macadamia) Seed Oil; tłoczony z orzechów; zawiera (podobnie jak olej rokitnikowy) dużo kwasu oleopalmitynowego o silnym działaniu prozdrowotnym i chroniącego skórę jak sebum;
  • \r\n

  • olej z nasion baobabu, INCI: Adansonia Digitata (Baobab) Seed Oil; chroni skórę ludności afrykańskiej przed ekstremalnymi warunkami pustynnymi; jest odporny na jełczenie;
  • \r\n

  • olej z nasion malin, INCI: Rubus Idaeus (Raspberry) Seed Oil; działa jak filtr słoneczny anty – UVB, ale nie może występować samodzielnie w kosmetykach ochronnych;
  • \r\n

  • olej z nasion astra solnego, INCI: Aster Maritima (Sea Aster) Seed Oil; nawilża skórę i poprawia mikrokrążenie; możemy go znaleźć w składzie kosmetyków przeznaczonych do cery naczynkowej;
  • \r\n

  • olej ostropestowy, INCI: Silybum Marianum (Milk Thistle) Seed Oil; zawiera sylimarynę – antyoksydant silniejszy niż witamina E, znaną też jako lek na dolegliwości wątroby.
  • \r\n

\r\n

Oleje o właściwościach opóźniających starzenie się skóry to przede wszystkim:

\r\n

    \r\n
  • olej z pestek granatu, INCI: Punica Granatum (Pomegranate) Seed Oil; zawiera fitoestrogeny i flawonoidy; główny składnik – kwas punikowy;
  • \r\n

  • olej żurawinowy, INCI: Vaccinium Macrocarpon (Cranberry) Seed Oil; tłoczony z nasion żurawiny wielkoowocowej; jako jedyny znany olej ma idealny stosunek kwasów omega-6 do omega-3 wynoszący 1:1; duża skuteczność antyoksydacyjna;
  • \r\n

  • olej z kiełków pszenicy, INCI: Triticum Vulgare (Wheat) Germ Oil; ma wysoką zawartość witaminy E, znanej jako „witamina młodości”.
  • \r\n

\r\n

\r\n

dr Elżbieta Kowalska-Wochna

\r\n

\r\n

[ źródło: www.cabines.pl ]

\r\n

 

\r\n

PIŚMIENNICTWO

\r\n

    \r\n
  • Glinka R., Glinka M. Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii. Tom 1. Oficyna Wydawnicza MA, Łódź 2008
  • \r\n

  • Jurkowska S. Tezaurus. Substancje czynne wykorzystywane w kosmetykach. Ekoprzem Sp. z o.o, Dąbrowa Górnicza 2005
  • \r\n

  • Jurkowska S. Surowce kosmetyczne. Ekoprzem Sp. z o.o., Dąbrowa Górnicza 2007
  • \r\n

  • Karłowicz-Bodalska K., Bodalski T. Nienasycone kwasy tłuszczowe, ich właściwości biologiczne i znaczenie w lecznictwie. Postępy Fitoterapii 1, 2007: 46-56
  • \r\n

  • Kowalska-Wochna E. GLA – niezwykle ważny kwas. Panacea 3(24), 2008: 18-19
  • \r\n

  • Kowalska-Wochna E. Oleje z amazońskiej dżungli. Cabines Polska 47, 2011: 30-38
  • \r\n

  • Lamer-Zarawska E. i wsp. Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012
  • \r\n

  • Martini M.C. Kosmetologia i farmakologia skóry. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008
  • \r\n

  • Materac E. i wsp. Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka. Bromat.Chem.Toksykol. – XLVI, 2, 2013: 225-233
  • \r\n

  • Noszczyk M. (red.) Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012
  • \r\n

  • Zielińska A., Nowak I. Kwasy tłuszczowe w olejach roślinnych i ich znaczenie w kosmetyce. Chemik 68, 2, 2014: 103-110
  • \r\n

  • Żak I. Chemia medyczna. Wyd. Śląska Akademia Medyczna, Katowice 2001
  • \r\n

  • http://bahyuhorseoil.com/about-bahyu/
  • \r\n

  • http://biotechnologia.pl
  • \r\n

  • http://www.bliskonatury.pl
  • \r\n

  • https://colwayinternational.com/news/…/208,file,baza-cieklokrystaliczna…
  • \r\n

  • www.floratech.com
  • \r\n

  • http://naturadlapiekna.pl
  • \r\n

  • http://www.provita.pl/tajemnice-gla-dobrego-omega-6
  • \r\n

  • www.seatons-uk.co.uk
  • \r\n

  • http://www.surowcekosmetyczne.pl
  • \r\n

  • https://www.zrobsobiekrem.pl
  • \r\n

\r\n

 

\r\n

 

\r\n
\r\n\r\n\r\n\r\n\r\n\r\n\r\n

\r\n

 

\r\n\r\n

Comments are closed.